Osmanlı'daki Vakıflar ve yıkılma süreçleri

 Merhaba arkadaşlar bugün Osmanlıdaki vakıf sisteminden ve dağılmasından  biraz bahsetmek istiyorum keyifli okumalar.

Osmanlını şehirleşmesinde vakıf kurumunun doğrudan etkisinin olduğunu söyleyebiliriz. Bursa ve İstanbul bunun en güzel örneklerinden bazılarıdır. Özellikle kaynak vakıfları hem mütevazi bütçeli kimselerin vakıfa katkıda bulunmasını sağladı hem de yeni fethedilen bölgelerde okul, hastane ve imaret gibi topluma faydalı olacak binalar inşa edildi. Ayrıca Müslüman bir güç olarak ta Osmanlının Avrupa'da  hızla yayılmasının ve kök salmasının arkasında bu vakıfların etkisi büyüktür. Günümüzde hala bu müesseseler tarafından yaptırılan eserleri Avrupa'daki çoğu şehirde görmek mümkündür. Vakıfların toplum nezdinde benimsenmesinin diğer bir sebebi de vakıf kaynaklarından Müslüman ve Gayrimüslimlerin eşit şekilde yararlanmasıydı.

Vakıflar Osmanlıda ilk olarak Orhan Gazi döneminde oluşturulmaya başlanmıştır Orhan Gazi, İznik’te ilk Osmanlı medresesini kurarken onun idaresi için yeterince gelir getirecek çeşitli araziler vakfetmiştir. Bu medresede kısa süre zarfında kudretli ilim ve devlet adamları yetişmiştir. Orhan Gazi, bunun dışında Adapazarı’nda halen “Orhan Bey Camii”, Kandıra’da Orhan Camii” adıyla anılan camiler ile yine Adapazarı’nda medrese, Bursa’da bir cami, zaviye, misafirhane ve imaret inşa ederek bunlara vakıflar tahsis etmiştir. Bu tarihten sonra diğer Osmanlı padişahları ’da çeşitli vakıflar kurmuş ve mülklerinin birçoğunu bu kurumlara vakfetmiştir.

Osmanlıdaki vakıf sistemi 17. Yüzyıla kadar mükemmel bir seyirde devam ediyordu. Osmanlı zayıflamaya başladığında 1854 Kırım Savaşından önce Ruslara karşı batı desteğine başvuruldu. Bu tarihte vakıf sistemiyle ilgili olumsuz düşüncelerin etkili olacağı bir süreç başladı. Çünkü Fransa ve İngiltere finansal yardım karşısında vakıf sisteminin yıkılmasını istedi. Bunun sebepleri arasında özellikle Fransız aydınlanması var 1788 Fransız İhtilalinde kiliseden nefret edildi İmparator ile halk arasındaki aracı kurumlar kaldırılmak istendi. Kilise ’ye ait bir kurum olduğu için vakıfları da yıkmak istediler. Bu nedenle de Osmanlı vakıflarının yıkılması istendi. Ardından 2,Mahmut döneminde vakıf Nezareti kuruldu. Vakıflar merkezileşti ve yavaş yavaş tırpanlandı. Cumhuriyet döneminde yapılan düzenlemeler ile vakıf müessesesi ve kültürü son halini aldı ve sistem yeni bir dinamizm kazandı.

kaynak :https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C4%B1r%C4%B1m_Sava%C5%9F%C4%B1